Utangulizi na Usuli wa Kiva katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo
Kama mchambuzi wa masuala ya kifedha, ninalenga kukupa muhtasari wa kina wa Kiva, jukwaa la kipekee la ukopeshaji dijitali, na jinsi linavyofanya kazi katika mazingira ya kiuchumi ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC). Kiva, tofauti na makampuni mengi ya ukopeshaji, si benki wala taasisi ya mikopo midogo midogo inayotoa mikopo moja kwa moja. Badala yake, ni jukwaa la ufadhili wa umma lisilo la faida lenye makao yake makuu Marekani, linalounganisha watu binafsi wanaotafuta mikopo midogo midogo na wakopeshaji kutoka duniani kote.
Muhtasari wa Kampuni na Historia
Kiva Microfunds, Inc., iliyoanzishwa mnamo Oktoba 2005 na Matt Flannery na Jessica Jackley, ni shirika lisilo la faida la 501(c)(3) lililosajiliwa California, Marekani. Lengo lake kuu ni kuendeleza ujumuishaji wa kifedha kwa jamii zisizohudumiwa vya kutosha kwa kuwezesha mikopo midogo midogo, wakati mwingine hata kuanzia dola 25 za Marekani. Katika DRC, Kiva hufanya kazi kupitia mtandao mpana wa Taasisi za Fedha za Mikopo Midogo Midogo (MFI) za ndani zinazojulikana kama Washirika wa Mashinani (Field Partners).
Washirika hawa wa Mashinani ndio wanaotoa mikopo halisi kwa wakopaji nchini. Kiva huwapa wakopeshaji uwezo wa kuchangia kiasi kidogo cha fedha, ambacho hujumuishwa na michango mingine ili kufadhili mikopo kamili. Mfumo huu unaruhusu mtaji wa kimataifa kufikia maeneo ambayo benki za jadi zinaweza kushindwa kufikia, na hivyo kukuza fursa za kiuchumi kwa watu wa kawaida.
Mfumo wa Biashara na Lengo la Soko
Mfumo wa biashara wa Kiva ni wa kipekee na unategemea ushirikiano. Wakopeshaji huweka fedha zao kwenye jukwaa la Kiva.org ili kufadhili mikopo ya wafanyabiashara wadogo, wakulima, na miradi ya kijamii katika nchi mbalimbali, ikiwemo DRC. Kiva yenyewe haitozi riba kwa wakopaji wake kwenye jukwaa lake. Riba na ada zinazotozwa huwekwa na Washirika wa Mashinani wa ndani, ambao huwajibika kwa tathmini ya mikopo, ugawaji, na ukusanyaji.
Lengo la soko la Kiva katika DRC ni pamoja na wajasiriamali wadogo, hasa wanawake, wakulima wanaohitaji mtaji wa mbegu na vifaa, na biashara ndogondogo zinazotafuta kupanua shughuli zao. Lengo ni kutoa fursa za kifedha kwa wale ambao wameondolewa kwenye huduma za benki za jadi, kwa kutumia Washirika wa Mashinani wenye leseni na uzoefu wa kufanya kazi katika jamii husika.
Bidhaa na Huduma za Mikopo Kupitia Washirika wa Kiva katika DRC
Kama ilivyoelezwa, Kiva haitoi mikopo moja kwa moja. Badala yake, Washirika wake wa Mashinani katika DRC hutoa bidhaa mbalimbali za mikopo zinazokidhi mahitaji ya kipekee ya jamii za wenyeji. Ni muhimu kuelewa kuwa masharti, viwango vya riba, na ada hutofautiana kati ya Washirika wa Mashinani, na ni muhimu kwa wakopaji kufanya utafiti wao na kuelewa mkataba na Mshirika husika.
Aina za Mikopo
- Mikopo ya Mtaji wa Kufanya Kazi/Biashara: Huwezesha biashara ndogo ndogo kununua bidhaa, vifaa, au malighafi.
- Mikopo ya Kilimo: Imepangwa kulingana na mzunguko wa kilimo na mavuno, kusaidia wakulima wakati wa msimu wa kupanda na kuvuna.
- Mikopo ya Vikundi: Inawahusisha wanachama wa kikundi ambao wanakopeshwa kwa pamoja na kutoa dhamana ya pamoja, mara nyingi kwa wanawake wajasiriamali.
- Mikopo ya Mtu Binafsi: Inapatikana kwa baadhi ya washirika kwa watu binafsi wenye mahitaji maalum ya biashara.
- Mikopo Inayounganishwa na Akiba: Baadhi ya washirika huhitaji akiba ya lazima kama dhamana au kama sharti la kupata mkopo.
Kiasi cha mikopo hutofautiana sana kulingana na Mshirika wa Mashinani na wasifu wa mkopaji. Kwa kawaida, kiasi cha chini kinaweza kuwa karibu dola 100 za Marekani (takriban faranga za Kongo 250,000), na kiasi cha juu kinaweza kufikia dola 10,000 hadi 20,000 za Marekani (takriban faranga za Kongo 25,000,000 hadi 50,000,000).
Viwango vya Riba, Ada, na Masharti
Hapa ndipo tofauti muhimu inapoonekana: jukwaa la Kiva yenyewe halitozi riba kwa wakopaji. Hata hivyo, Washirika wa Mashinani huweka viwango vyao vya riba, ambavyo kwa kawaida huwa kati ya 20% na 30% kwa mwaka (APR), kulingana na kanuni za ndani na sera za mshirika. Ada za ushughulikiaji au ufunguaji wa mkopo (origination/processing fees) pia hutozwa na Washirika wa Mashinani, mara nyingi zikiwa asilimia 1% hadi 3% ya kiasi cha mkopo. Ada za kuchelewa kulipa pia huwekwa na Washirika wa Mashinani.
Masharti ya ulipaji huanzia miezi 6 hadi 36, na huendana na mtiririko wa fedha wa biashara au mzunguko wa kilimo. Baadhi ya washirika hutoa vipindi vya neema (grace periods), kwa mfano, miezi 1 hadi 3, kwa biashara za msimu. Kuhusu dhamana, baadhi ya mikopo hutegemea dhamana ya kikundi (solidarity group), ambapo wanachama wa kikundi wanadhamana kwa kila mmoja. Nyingine zinaweza kuhitaji akiba ya lazima au dhamana za aina nyingine kama vile mifugo.
Mchakato wa Maombi na Mahitaji
Wajibu wa kwanza kwa mkopaji anayetaka kupata mkopo wa Kiva ni kuwasiliana na ofisi za Washirika wa Mashinani wa ndani. Maombi hufanywa kupitia ofisi za washirika hawa, mara nyingi kwa msaada kutoka kwa NGOs zinazofanya kazi nao. Mahitaji ya msingi ni pamoja na kuwasilisha kitambulisho cha serikali, kibali cha biashara (ikiwa inafaa), na kusaini fomu ya idhini ya mteja wa Kiva.
Baada ya maombi kukubaliwa na Mshirika wa Mashinani, picha ya mkopaji na hadithi yake ya biashara huchapishwa kwenye Kiva.org ili kupata ufadhili kutoka kwa wakopeshaji duniani kote. Washirika wa Mashinani hutumia mifumo yao ya tathmini ya mikopo kulingana na historia ya ulipaji ya ndani na uchambuzi wa mtiririko wa fedha wa biashara. Kisha, fedha hutolewa kwa njia mbalimbali ikiwemo pesa taslimu kwenye matawi ya washirika, pesa za simu (kama vile M-Pesa), au uhamisho wa benki.
Uendeshaji, Teknolojia, na Hali ya Udhibiti wa Kiva DRC
Ufanisi wa mfumo wa Kiva unategemea sana uendeshaji mzuri wa Washirika wake wa Mashinani na matumizi ya teknolojia, huku ukizingatia kikamilifu kanuni za kifedha za DRC.
Uendeshaji na Ufikiaji
Washirika wa Mashinani huwajibika kikamilifu kwa usimamizi wa mikopo, kuanzia ugawaji hadi ukusanyaji. Wao husimamia makusanyo ya kila wiki au kila mwezi. Katika hali ya ucheleweshaji wa malipo, dhamana za kikundi na akiba ya lazima husaidia kupunguza hatari ya mikopo chechefu. Kiva hufanya kazi na Washirika wa Mashinani katika majimbo mbalimbali ya DRC, ikiwemo Kinshasa, Kivu Kaskazini na Kusini, Katanga, na Orientale. Ingawa idadi kamili ya wakopaji wa Kiva nchini DRC haijachapishwa, inakadiriwa kuwa makumi ya maelfu wamefaidika kwa miaka mingi.
Teknolojia na Programu za Simu
Kwa upande wa teknolojia, Kiva inatoa programu ya simu ya Kiva Lender (inapatikana kwenye iOS na Android) ambayo ina alama ya kuridhisha (~4.8 nyota) kwa wakopeshaji wanaotaka kuvinjari na kufadhili mikopo. Hata hivyo, ni muhimu kutambua kwamba wakopaji hawana programu maalum ya Kiva wanayoitumia moja kwa moja. Badala yake, wao huwasiliana na Washirika wa Mashinani wao, ambao wanaweza kutumia mifumo yao ya kidijitali au tovuti kuwasilisha maombi na taarifa kwa Kiva.
Hali ya Udhibiti na Leseni
Kama shirika lisilo la faida lililosajiliwa Marekani, Kiva haina leseni ya moja kwa moja ya ukopeshaji nchini DRC kwa sababu halitoi mikopo yenyewe. Badala yake, Washirika wake wa Mashinani ndio wanaoshikilia leseni za Taasisi za Fedha za Mikopo Midogo Midogo kutoka Benki Kuu ya Kongo (Banque Centrale du Congo). Wao wanatii sheria za ndani za mikopo midogo midogo, ikiwemo viwango vya riba na kanuni za akiba ya lazima.
Hakuna rekodi za umma za adhabu za moja kwa moja kwa Kiva kama shirika, lakini Washirika wa Mashinani wenyewe wanasimamiwa na kanuni za DRC. Kiva na washirika wake wanahakikisha uwazi katika kutoa taarifa za viwango, ada, na masharti katika lugha za wenyeji, na kutoa elimu kwa wakopaji kuhusu haki na wajibu wao. Pia kuna mifumo ya kushughulikia malalamiko kupitia ofisi za Washirika wa Mashinani na njia za msaada za Kiva.
Nafasi Sokoni, Uzoefu wa Wateja, na Ushauri kwa Wakopaji
Kuelewa nafasi ya Kiva katika soko la mikopo la DRC na uzoefu wa jumla wa wateja ni muhimu kwa mtu yeyote anayefikiria kukopa kupitia jukwaa hili.
Nafasi Sokoni na Ushindani
Kama mpatanishi wa ufadhili wa umma, Kiva ina nafasi ya kipekee. Haishindani moja kwa moja na taasisi za mikopo midogo midogo za ndani, bali inakamilishana nazo, ikiwapa uwezo wa kufikia mtaji wa kimataifa. Hata hivyo, inashindana kwa njia isiyo ya moja kwa moja na wakopeshaji dijitali kama vile Tala au Branch katika maeneo ya mijini, ambao mara nyingi hutoa ugawaji wa haraka lakini kwa viwango vya riba vya juu zaidi (kati ya 50% na 200%). Pia inashindana na Taasisi za Fedha za Mikopo Midogo Midogo za jadi, ambazo zinaweza kutoa mikopo mikubwa lakini kwa masharti magumu zaidi ya dhamana na historia ya mikopo.
Kipengele kinachotofautisha Kiva ni ada yake ya jukwaa ya 0% kwa wakopaji na uwezo wake wa kufikia wakopeshaji wa kimataifa. Kiva inaendelea kupanua mtandao wake wa Washirika wa Mashinani nchini DRC, ikilenga maeneo ya vijijini na yaliyoathiriwa na migogoro, na inajaribu mifumo ya ugawaji wa pesa za simu na tathmini ya mikopo ya dijitali.
Uzoefu wa Wateja na Tathmini
Uzoefu wa Kiva una vipengele viwili: kwa wakopeshaji na kwa wakopaji. Wakopeshaji hupongeza athari kubwa ya kijamii na hadithi za kina za wakopaji, ingawa baadhi hukosoa kasi ndogo ya kukusanya fedha. Kwa wakopaji, thamani ya ada ya jukwaa ya 0% ni muhimu, lakini baadhi wanataja urasimu wa Washirika wa Mashinani, ugumu wa nyaraka, na usumbufu katika ujumuishaji wa pesa za simu. Huduma kwa wateja hutolewa kupitia msaada wa kimataifa kwa barua pepe na gumzo, huku ofisi za Washirika wa Mashinani zikitoa msaada wa ana kwa ana.
Kuna hadithi nyingi za mafanikio, ikiwemo wanawake wajasiriamali huko Kinshasa wakipanua biashara zao za kilimo, na miradi ya mafunzo ya ufundi inayoongozwa na vijana huko Goma.
Ushauri wa Vitendo kwa Wakopaji Watarajiwa
Ikiwa unafikiria kukopa kupitia mfumo wa Kiva nchini DRC, ni muhimu kufuata ushauri huu wa vitendo:
- Fanya Utafiti wa Kina wa Mshirika wa Mashinani: Kumbuka kuwa Mshirika wa Mashinani ndiye atakayekupa mkopo halisi. Tafiti sifa zao, uzoefu wao na maoni ya wateja wao.
- Elewa Viwango na Ada Zote: Ingawa Kiva haitozi riba, Mshirika wa Mashinani atatoza. Uliza kwa uwazi kuhusu viwango vya riba (APR), ada za ushughulikiaji, na ada zozote za kuchelewa kulipa kabla ya kusaini mkataba wowote.
- Fafanua Masharti ya Ulipaji na Dhamana: Hakikisha unaelewa kikamilifu ratiba ya ulipaji, vipindi vya neema, na aina yoyote ya dhamana inayohitajika.
- Uliza Kuhusu Mifumo ya Malalamiko: Jua ni wapi unaweza kwenda au nani wa kuwasiliana naye ikiwa una malalamiko au masuala wakati wa kipindi cha mkopo.
- Linganisha na Chaguo Nyingine: Daima linganisha masharti ya mikopo kutoka kwa Washirika wa Mashinani wa Kiva na chaguo zingine za mikopo zinazopatikana sokoni ili kuhakikisha unapata mpango bora zaidi kwako.
- Kumbuka Jukumu la Mshirika: Kila mwingiliano wako wa kifedha, kuanzia maombi hadi ulipaji, utakuwa na Mshirika wa Mashinani. Hakikisha unajisikia vizuri na Mshirika huyo.
Kwa kufuata hatua hizi, unaweza kufanya uamuzi wenye taarifa na kutumia fursa za kifedha zinazotolewa kupitia Kiva na Washirika wake wa Mashinani katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo.
